Onder de rook van eenheid 9

In 1952 leverde eenheid 1 van de Amercentrale voor het eerst elektriciteit. Inmiddels zijn acht van de negen eenheden gesloten. Alleen eenheid 9, in gebruik genomen in 1993, draait nog volop. Deze levert ruim 600 megawatt aan elektriciteit en 350 megawatt aan warmtevermogen. Daarmee voorziet de centrale naar schatting 800.000 huishoudens van stroom, en levert ze restwarmte aan glastuinbouwbedrijven in de directe omgeving.

Waar ooit steenkool werd verstookt, draait de centrale sinds 2025 volledig op biomassa. Officieel een duurzame stap, maar daar is niet iedereen het over eens. De groeiende vraag naar biomassa leidt op sommige plekken in de wereld tot ontbossing en verwoestijning. Dat gebeurt ver buiten zicht van de centrale, maar het effect blijft niet onopgemerkt. Het Duitse energiebedrijf RWE, eigenaar van de centrale, ontvangt 2,5 miljard euro subsidie voor de omschakeling. Die financiële steun is RWE op felle kritiek komen te staan. In maart van dit jaar blokkeerden activisten van Extinction Rebellion de toegangswegen. Volgens hen moet het subsidiegeld naar echt groene alternatieven gaan zoals wind en zon, in plaats van naar een technologie waarvan de duurzaamheid omstreden is.

“Biomassa klinkt duurzaam, maar het is minstens zo schadelijk voor milieu, klimaat en gezondheid als kolen” - Tim Smidt (woordvoerder actie maart 2025)

In mijn zoektocht naar de historie van de centrale stuit ik op het artikel van Omroep Brabant. De centrale verdeelt Geertruidenberg, het dorp dat pal naast het industrieterrein ligt. Voor sommigen is de centrale vooral een bron van overlast en vervuiling; voor anderen is het een economische motor, een stabiele werkgever en leverancier van betrouwbare energie.

“Ze zijn goed bezig die mensen. Het is allemaal troep en gif wat er uit die centrale komt. Onze auto’s zitten altijd onder de troep, er klopt niks van. Mijn longarts zegt dat ik in de verkeerde gemeente woon.” - Rien (inwoner Geertruidenberg)

“Ze hebben allemaal een telefoon in hun handen, waar denk je dat die stroom vandaan komt?” - Marco (medewerker Amercentrale)

In deze fotoserie probeer ik de spanning te vangen tussen die twee perspectieven. Waar je in andere dorpen de kerktoren boven de daken ziet uitsteken, zie je hier vooral de immense koeltoren van de centrale. Onder de rook van eenheid 9 ligt een oerhollands dorpje waar voor en tegenstanders samen leven. En misschien wel met net zo’n dubbel gevoel als ik zelf heb als ik er rondloop.